---Оросын тоймч О.Самофаловагийн нийтлэлээс---
...Хятад үнэ ханшийг буулгах гээд л “Сибирийн хүч 2” хийн хоолойн гэрээ байгуулахыг “хойш татдаг”... Өрнөд 2014 онд анхны хоригоо Орост тавих үед бид Хятадтай “Сибирийн хүч” байгалийн хий нийлүүлэх хоолойг барих түүхэн гэрээг байгуулсан байв. Энэ дуулиант үйл явдал Орос орныг тусгаарлах тэдний бүх төлөвлөгөөг нураасан юм. Чухам тэр үеэс хойш “Сибирийн хүч 2” хийн хоолойн төсөл яригдаж байгаа. Түүхэн шинэ хэлцээ хийх цаг ирсэн, гэвч хийхгүй л байна. Яагаад? 
“Сибирийн хүч 2” хийн хоолойг барихтай холбоотой бараг бүх асуудлыг Орос, Хятадын тал ярьж тохирсон тухай Ерөнхийлөгч Владимир Путин сая мэдэгдсэн. Байгалийн хийн хоолой Монгол Улсын газар нутгаар дамжин өнгөрч жилд 50 тэрбум м3 хийг Оросоос Хятадад нийлүүлнэ. 
Ер нь хятадууд Оросоос авч буй байгалийн хийн хэмжээгээ байнга нэмэгдүүлсээр ирлээ. 2022 онд  бид “Сибирийн хүч” хоолойгоор Хятадад 15,5 тэрбум м3 хий нийлүүлж дээд амжилт тогтоосон. “Газпром” корпораци хоногт нийлүүлсэн хийн шинэ шинэ рекордын тухай байнга тайлагнадаг. “Сибирийн хүч 2” хоолойг барьсны дараа 2025 оноос хийн экспорт жилд 38 тэрбум м3 хүрнэ, 2030 онд 98 тэрбум м3 болно. Үүн дээр 100 сая тонн шингэрүүлсэн хий нэмэгдэнэ.... 
Гэвч Хятадын тэргүүлэгч Ши Жинь Пин сая манайд 3 хоног айлчлахдаа түүхэн шинэ гэрээгээ байгуулсангүй. Яагаад? 
“Талууд хийн хоолойн маршрут, шаардагдах хэмжээ, техникийн үзүүлэлтүүдийг аль хэдийн хэлэлцэж тохиролцсон. Ингэж удаан ярьж хэлэлцэж буйн гол шалтгаан бол үнэ ханш. Европын зах зээл дээр “Газпром” корпорацийн байдал хүндрэх тусам бид хожих ёстой гэж хятадууд үздэг. Бээжингийн бодлоор цаг хугацааг сунгах өөрт нь ашигтай. Гэвч тийм биш гэж Орос тэдэнд нотлохыг оролдож байна” хэмээн Оросын ЗГ-ын дэргэдэх Санхүүгийн их сургуулийн шинжээч, Үндэсний эрчим хүчний аюулгүй байдлын сангийн Игорь Юшков ярилаа. 
Мэдээж, хийн хоолойтой холбоотой асуудлаас болж Европын холбооны хийн нөөц огцом буурсан. Гэвч байгалийн хийн нийлүүлэлтээ Европын зах зээлээс бусад зах зээл рүү шилжүүлж чиглүүлэхэд Оросын хувьд техникийн тал дээр нэн хүндрэлтэй. Үүний зэрэгцээ Оросоос авах нэмэлт хийг хойш тавихгүй байх ноцтой шалтгаан Хятад улсад гарч ирэв. Яагаад гэвэл, АНУ ба Хятадын сөргөлдөх нь улам нэмэгдсээр байгаа. Америк өмнө нь Хятадын эсрэг жилд нэг хориг тавьж байв, гэтэл одоо сар тутам шинэ хориг гаргаж ирэх болжээ. АНУ улам дайнч, түрэмгий авирлаж байна, сүүлийн үед бүр Европын зүгээс ийм хандлага ажиглагдаж эхэллээ. 
Бээжин ба Вашингтоны зөрчил хэзээ оргилдоо хүрэхийг хэн ч мэдэхгүй... Гэхдээ зөрчил хурцадсаны дараа өөрийг нь АНУ, Өрнөд байгалийн хий, нөөцөөр “боож хаана” гэдгийг Хятад ойлгох ёстой. Өөрсдөө эрчим хүчний дэд бүтцийг сүйтгэчихээд үүндээ бусад орны идэвхтэнүүдийг яаж буруутгахыг Америк ил тодоор хэдийн харуулсан. Ийм нөхцөл байдал үүсэхээс сэргийлж Бээжин одоо байгалийн хийг найдвартай нийлүүлдэг улс орнуудтай шинэ гэрээ байгуулах хэрэгтэй. Тухайлбал, Оростой. Бид 50 тэрбум м3-ээс ч илүүг нийлүүлж чадна, яагаад гэвэл олборлолтын хүчин чадал маань бүр 200 тэрбум м3-г нэмэх боломжийг өгч буй. 
Хятад улс одоо хүртэл гэрээгээ байгуулахгүй, хийн хоолой барихыг “хойш чангаах” 2 шалтгаантай.
1. Москвагийн үнэ ханшийг буулгах цаг хугацаа өөрсдөд нь хангалттай байгаа гэж хятадууд боддог.
2. Бээжин энэ жил Путиныг Хятадад айлчлах үеэр шинэ гэрээ байгуулахаар төлөвлөж байж магадгүй. 
Тэгвэл хятадууд хий авах гэж Орост очих биш, харин Москва өөрөө хийгээ тэдэнд авч ирж байна  гэж ойлгогдож байна. 
Чухам Бээжинд 2014 оны 5 сард “Сибирийн хүч 1”-н гэрээг байгуулсан, бараг 5 жилийн дараа 2019 оны 12 сард эхний хийг нийлүүлсэн юм. Харин “Сибирийн хүч 2” төсөл илүү хурдан хэрэгжинэ, яагаад гэвэл орд газрын олборлолт өмнөх төсөл шиг тэгээс эхлэхгүй бас бааз суурь бэлэн. Одоо зөвхөн шугаман хийн хоолойг барьж хийгээ урсгаад болоо. Бид өөрсдөө дотоодод  хийн хоолойгоо үйлдвэрлэдэг учраас хийн хоолой барих нь манайд асуудал биш. Байгалийн хийн хоолойн ашиглалтыг ч бид өөрсдөө хариуцдаг, барихад хэдэн жил шаардлагатай.
“Сибирийн хүч 2” мэдээж Европын зах зээлийг бүрэн орлохгүй, тийшээ жилд 160 тэрбум м3 ба  түүнээс дээш хий нийлүүлдэг байв. Гэхдээ л энэ бол орос хийг Европын зах зээлээс анх удаа Азид шилжүүлэх эхний нийлүүлэлт....
Орчуулсан #МЦогзолмаа